PORCELANA Z ĆMIELOWA ( Kaprys i Pałski)

Znalazłam publikację z Krakowa z 1938r nieznanego autora na temat porcelany. Jeden z rozdziałów poświęcony jest Fabryce Porcelany Ćmielów. Więc proszę trochę historii.

" (1938) W Polsce przemysł porcelanowy rozwija się później. Słynna fabryka w Korcu upada w zawierusze rozbiorowej. Obecny polski przemysł porcelanowy reprezentuje Fabryka Porcelany i Wyrobów Ceramicznych Ćmielów SA, z siedzibą w Krakowie, produkuje rocznie ponad 200 wagonów porcelany w dwu nowocześnie urządzonych fabrykach, z tych jedna w Ćmielowie (woj. kieleckie)- a druga w Chodzieży (woj.poznańskie). Cały kapitał jest w rękach polskich.( ...)

W aktach obecnej fabryki znajduje się autograf Króla Augusta III, nadający garncarzom osady Ćmielów, Denków i Bałtów przywilej wolnego handlu. W roku 1790 zjednoczył garncarzy Wojtas i zaczął produkcję majoliki, oraz fajansu, co poddało ówczesnemu właścicielowi Ćmielowa Wielkiemu Kanclerzowi Koronnemu Jackowi Małachowskiemu myśl założenia fabryki fajansu. Fabryka rozwija się szybko . W  1811 r  Książę Józef Poniatowski otrzymuje piękny serwis w podarunku od fabryki, której przesyła list dziękczynny z uznaniem za piękne wykonanie oraz za pracę nad założeniem i rozwojem placówki przemysłowej. W roku 1842 zaczyna Ćmielów produkować porcelanę, udoskonalając ja w ciągu szeregu lat. Produkuje również inne wyroby ceramiczne, w których celuje. Otrzymuje złote medale za wyroby kamionkowe na wystawach w Paryżu i Filadelfii. Właściciele fabryki zmieniają się , fabryka pozostaje jednak stale w rękach polskich. W roku 1914 zostaje ruch fabryki wstrzymany  na skutek wojny, a uruchomienie i odbudowa zniszczonego przedsiębiorstwa zaczyna się dnia 11 maja 1920, kiedy to Polski Bank Przemysłowy we Lwowie organizuje przedsiębiorstwo w Spółkę Akcyjną. 

S.A. "Ćmielów" dokupuje w roku 1924 od firmy "Keramos" fabrykę porcelany w Chodzieży. Fabryka ta - pozostawała do tego czasu stale w rękach niemieckich. (...)

S.A."Ćmielów" w skład której wchodziły obie w/w fabryki porcelany w Ćmielowie i Chodzieży, oraz fabryka kamionki i szamoty "Marywil" (Radom) z siedzibą w Warszawie (obecnie Krakowie) popadła w roku 1926 w kolosalne trudności finansowe, milionowa strata powoduje nadzór sądowy i odsprzedaż fabryki Marywil.

Z ciężkiej opresji i spod groźby likwidacji wydostaję spółkę nowa - czysto polska grupa finansistów - zakupując od Polskiego Banku Przemysłowego cały portfel akcji - i płacąc wszystkie poprzednie zobowiązania Spółki. Nadmienić trzeba, że od tego czasu zarząd bierze we własne ręce stronę techniczną przedsiębiorstwa, zwalnia zagranicznych fachowców , którzy złą jakością towaru doprowadzili fabrykę do ruiny. Odtąd tedy cały aparat administracyjny, techniczny i załoga robotnicza jest tak w Ćmielowie, jak i Chodzieży - czysto polska. S.A. "Ćmielów" produkuje wyłącznie porcelanę, nie trudni się obecnie produkcją  innych towarów ceramicznych.

S.A. "Ćmielów" walczy skutecznie z przywozem porcelany zagranicznej. W stosunku do roku 1929 przywiozła Polska w roku 1936 towarów porcelanowych ledwie 15%. S.A. "Ćmielów" pokrywa około 2/3 zapotrzebowania krajowego, reszta przypada na porcelanę zagraniczną i z innych fabryk krajowych, z których wymienić trzeba fabrykę koncernu Gieschego. (...) Eksport polskich towarów porcelanowych jest nikły. Pewne ilości towaru ćmielowskiego znajdują się jednak w różnych stronach świata: Holandia, Turcja, Palestyna, Egipt, Stany Zjednoczone."

Koneserzy Art Deco na pewno rozpoznają , zaprojektowane przez Bogdana Wendorfa (1932-1934r), produkowane w Ćmielowie Kaprys i Płaski.  To serwisy o nowoczesnych, prostych, lekko zgeometryzowanych kształtach.  Serwis Płaski to model często spotykany. Najczęściej można zobaczyć garnitury białe dekorowane rozmaitymi motywami kwiatowymi, zarówno w formie "artdecowskich" zgeometryzowanych rzutów, jak i typowych bukietów. Efektownie prezentują się serwisy dekorowane farbami iryzującymi ( takie jak mój), których powierzchnia przypomina marmur, zdarzają się jednak także dekoracje w postaci scenek japońskich czy antycznych stanowiące kontrast w stosunku do nowoczesnej formy garnituru (np. wzór turecki).

Na tych zdjęciach widoczne są dwie filiżanki z Kaprysa. Zdobione kalką z kwiatami fuksji. Obserwując malatury Ćmielowa, fuksja wydaje się dość częstym wzorem.